- ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ
- Բաժանմունքներ
- Գիտություն
- Կրթություն
- Հնարավորություններ
- Ռեսուրսներ
- Մեդիա
- Կապ
Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտը հիմնադրվել է 1942 թվականին անվանի ֆիզիկոսներ Աբրահամ և Արտեմ Ալիխանյան եղբայրների կողմից՝ որպես Երևանի պետական համալսարանի մասնաճյուղ։ 1943 թ․ ԵրՖԻ-ն ստացել է ՀԽՍՀ ԳԱ Ֆիզիկայի ինստիտուտի կարգավիճակ։ Ավելի ուշ Արագած սարի վրա ստեղծվել են տիեզերական ճառագայթների «Արագած» (3200 մ) և «Նոր Ամբերդ» (2000 մ) կայանները։ 1963-ին ինստիտուտն անցել է Խորհրդային Միության Ատոմային էներգիայի պետական կոմիտեի ենթակայության տակ: 2011 թ․ սեպտեմբերին ԵրՖԻ-ն ստացել է ազգային լաբորատորիայի կարգավիճակ՝ «Ա․ Ի․ Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիա (Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտ) հիմնադրամ» անվամբ։ Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիան գիտության ոլորտում առաջատարի կարգավիճակ ունի Հայաստանում։ Բարձր գիտական վարկանիշ ունեցող ամսագրերում տարեկան հրատարակում է երկրի ամբողջ գիտական հրատարակումների ավելի քան 30%–ը։ Հայաստանի ամբողջ գիտական արդյունքների վրա կատարված հղումների 70%–ը, ըստ Thomson Reuters հեղինակավոր պարբերականի, բաժին է ընկնում Ազգային լաբորատորիայի աշխատանքներին։
Կրթական կենտրոնի՝ որպես ԱԱԳԼ-ի առանձին ստորաբաժանման ստեղծման հիմնական ռազմավարական նպատակն է երիտասարդների ներգրավումը գիտական աշխատանքներում և գիտական կյանքում, ինչպես որպես ապագա գիտնական դառնալու հեռանկարով, այնպես էլ հանրությանը գիտությանը մոտեցնելու նպատակով։ Այս ամենի հետ միասին պետք է երաշխավորել ուսանողների գիտելիքների և հմտությունների բարձր մակարդակ:
Ա․ Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիայի Մեդիա խմբի առանցքային թիրախը գիտական կառույցի աշխատանքների մեծամասշտաբ հանրայնացումն է։ Գիտական գործունեությունը հասարակության լայն զանգվածներին իրազեկելու համար Մեդիա խումբը կիրառում է լայն գործիքակազմ: Մեդիա խումբը ակտիվ համագործակցում է հեռուստաընկերությունների, լրատվական կայքերի, ռադիոների հետ, որոնք պարբերաբար լուսաբանում են ինստիտուտի աշխատանքները։
ԱՆԴՐԵՅ ԱՄԱՏՈՒՆԻ
Անդրեյ Ամատունին ծնվել է 1928թ. հունվարի 10-ին Սանկտ Պետերբուրգում: 1950 թ. ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանը: Եղել է Մոսկվայի Ստեկլովի անվան մաթեմատիկայի ինստիտուտի ասպիրանտ:1956թ. մոսկվայում պաշտպանել է թեկնածուական թեզ՝ նվիրված հակաֆեռոմագնիսականության քվանտային տեսությանը: 1956 թվականից եղել է Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, 1958 թվականից ընդգրկվել է Երևանի սինքրոտրոնի ֆիզիկական նախագիծը ստեղծող խմբում, որը ղեկավարում էր Ա. Ի. Ալիխանյանը: 1960-1964թթ. Ա. Ամատունին համահեղինակների հետ կատարել է անցումային ճառագայթմանը նվիրված մի շարք հիմնարար աշխատանքներ: 1965-ին նա ատացավ կարևոր արդյունքներ բարձր էներգիաներով մեզոնների ֆոտոծնման տեսության բնագավառում, զարգացրեց դաշտի քվանտային տեսության ոչ գծային հավասարումների լուծման ֆունկցիոնալ վերլուծության մեթոդը: Տարրական մասնիկների ֆիզիկայի բնագավառում կատարված այս աշխատանքները ընկան նրա դոկտորական ատենախոսության հիմքում, որն Ա. Ամատունին պաշտպանեց 1975 թվականին: Լինելով ֆիզիկայի ինստիտուտի փոխտնօրեն (1965-1973) և ապա տնօրեն (1973-1992)՝ կազմակերպել է Արագածի տիեզերական ճառագայթների հետազոտման կայանի տեխնիկական վերազինման ծրագրի մշակումն ու իրագործումը: Ա. Ամատունին ակտիվորեն մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, դպրոցում կարդացված զեկուցումների խմագրմանը և հրատարակմանը: 70-ական թվականների վերջերին Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի և ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտնականների հետ մասնակցել է 103 և 106 ՏԷՎ էներգիաների տիրույթում միջուկների և հադրոնների փոխազդեցությունների հետազոտման «ԱՆԻ» բարձրլեռնային կայանի եզակի սարքավորման նախագծման և կառուցման աշխատանքներին: 1990-ական թվականներից զբաղվել է լիցքավորված մասնիկների արագացման նոր մեթոդների հետազոտմամբ, միջուկային էներգետիկայով, նաև Հայկական ատոմակայանի շահագործման անվտանգության հարցերով: Ա. Ամատունին բազմիցս ներկայացրել է խորհրդային գիտությունը արտասահմանում: Նրա նախաձեռնությամբ 80-ական թվականների վերջին զարգացավ համագործակցությունը ԽՍՀՄ և արտասահմանյան առաջատար ինստիտուտների, մասնավորապես՝ Շվեյցարիայի, Գերմանիայի և ԱՄՆ-ի ֆիզիկական կենտրոնների հետ: Ա. Ամատունին «Տարրական մասնիկների և միջուկի ֆիզիկա» մասնագիտությամբ գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտացված խորհրդի նախագահն էր, ԽՍՀՄ ԳԱ միջուկային ֆիզիկայի և էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությունների խորհուրդների անդամ, «ՀՀ ԳԱ տեղեկագիր, ֆիզիկա» հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ: Ակտիվ գիտական աշխատանքը Ա. Ամատունին հաջողությամբ համատեղել է բեղուն մանկավարժական գործունեության հետ: 1950 թվականից նա դասավանդել է Երևանի ռուսական մանկավարժական ինստիտուտում, 1952 թվականից՝ Երևանի պետական համալսարանի տեսական ֆիզիկայի նորաբաց ամբիոնում: Նրա ջանքերով ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետի միջուկային ֆիզիկայի ամբիոնը 1970 թվականից դարձավ Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի բազային ամբիոն, որտեղ բարձրորակ կադրեր էին պատրաստվում «Արուս» էլեկտրոնային արագացուցչի և իստիտուտի տարբեր լաբորատորիաների համար: Շուրջ կեսդարյա մանկավարժական գործունեության ընթացքում Ա. Ամատունին պետական համալսարանի տեսական և միձուկային ֆիզիկայի ամբիոններում կարդացել է «Վիճակագրական ֆիզիկա», «Քվանտային մեխանիկա», «Տարրական մասնիկների ֆիզիկա», «Ուժեղ փոխազդեցություններ», «Հադրոնային ֆիզիկա», «Քվանտային քրոմոդինամիկայի տարրերը» և այլ ընդհանուր տեսական ու հատուկ դասընթացներ: Ա. Ամատունին տաղանդավոր մանկավարժ էր՝ օժտված բարդ ֆիզիկական հարցերը ուսանողներին մատչելի և հասկանելի ներկայացնելու եզակի շնորհով: Նա 1983թ. արժանացել է պրոֆեսորի կոչման, 1996-ին ընտրվել ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս: Պարգեևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի, Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Ռուսաստանի Դաշնության Բարեկամության շքանշաններով և մեդալներով, բազմաթիվ պատվոգրերով: Ա. Ամատունին մահացել է 1999 թվականի հոկտեմբերի 10-ին:
.jpg)
